Giải ngân là gì? 6 hình thức giải ngân khoản vay phổ biến nhất

Trang chủ

Bí kíp & Chia sẻ

Doanh nghiệp lớn

14/11/2023

Giải ngân là quá trình ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng thực hiện việc chuyển giao số tiền vay cho khách hàng sau khi hồ sơ được phê duyệt và các thủ tục pháp lý được hoàn tất đầy đủ. Đây là bước quan trọng đánh dấu việc khoản vay chính thức được giải tỏa, cho phép người vay tiếp cận nguồn vốn để thực hiện các mục đích tài chính đã cam kết. Qua bài viết này, VPBank sẽ làm rõ giải ngân là gì, phân tích các hình thức giải ngân phổ biến trên thị trường, trình bày quy trình thực hiện chi tiết và giải đáp những thắc mắc thường gặp về thời gian, điều kiện cũng như các tình huống đặc biệt trong quá trình giải ngân.

1. Giải ngân là gì?

Giải ngân là quá trình mà ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng thực thi quyền giao tiền cho khách hàng thông qua các kênh thanh toán không dùng tiền mặt hoặc bằng tiền mặt nhằm chi trả cho bên thụ hưởng theo đúng mục đích vay vốn được ghi nhận trong thỏa thuận tín dụng. Khái niệm này được quy định rõ ràng tại Khoản 2 Điều 3 Thông tư 21/2017/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tạo nên khuôn khổ pháp lý minh bạch cho các giao dịch tài chính.

Giải ngân là chuyển giao số tiền vay cho khách hàng sau khi đã hoàn tất thủ tục

Bản chất của giải ngân nằm ở sự chuyển giao quyền sở hữu số tiền từ ngân hàng sang khách hàng hoặc bên thụ hưởng được chỉ định. Quá trình này đánh dấu thời điểm bắt đầu tính lãi suất và nghĩa vụ trả nợ của người vay chính thức có hiệu lực. Số tiền giải ngân có thể được thực hiện một lần duy nhất hoặc phân chia thành nhiều đợt, tùy thuộc vào đặc thù của khoản vay, tính chất dự án và thỏa thuận giữa hai bên.

Trong thực tế, giải ngân đóng vai trò cầu nối giữa cam kết tín dụng và việc sử dụng vốn thực tế. Người vay chỉ được tiếp cận nguồn vốn sau khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện tiên quyết như hoàn thiện hồ sơ pháp lý, cung cấp tài sản đảm bảo hợp lệ và ký kết hợp đồng vay. Việc thực hiện giải ngân đúng quy trình không chỉ bảo vệ quyền lợi của ngân hàng trước các rủi ro tín dụng mà còn đảm bảo người vay nhận được nguồn vốn kịp thời để triển khai kế hoạch tài chính.

Xem thêm: Vay tiêu dùng - Vay tín dụng - Vay tín chấp theo lương

2. Các hình thức giải ngân phổ biến

Các tổ chức tín dụng áp dụng nhiều phương thức giải ngân khác nhau để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, từ cá nhân đến doanh nghiệp. Việc phân loại hình thức giải ngân dựa trên ba tiêu chí chính: phương thức rút vốn, số lần thực hiện và tính chất tài sản đảm bảo.

2.1. Phân loại theo phương thức rút vốn vay

Giải ngân bằng tiền mặt là hình thức khách hàng trực tiếp nhận số tiền vay tại quầy giao dịch của ngân hàng dưới dạng hiện kim. Phương thức này thường được áp dụng cho các khoản vay nhỏ lẻ, phục vụ nhu cầu chi tiêu cá nhân hoặc trong các trường hợp khách hàng không có tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, do tính chất rủi ro cao và khó kiểm soát mục đích sử dụng vốn, nhiều ngân hàng hiện nay đã hạn chế hình thức này.

Giải ngân theo phương pháp rút vốn vay

Giải ngân chuyển khoản là phương thức phổ biến nhất hiện nay, trong đó số tiền vay được chuyển trực tiếp vào tài khoản ngân hàng của khách hàng hoặc bên thụ hưởng. Hình thức này mang lại nhiều ưu điểm: giảm thiểu rủi ro mất mát tiền mặt, tạo dấu vết giao dịch rõ ràng, dễ dàng theo dõi và kiểm soát dòng tiền. Đặc biệt, khi thanh toán cho bên thứ ba như chủ đầu tư bất động sản, nhà cung cấp thiết bị hay đơn vị thi công, ngân hàng có thể đảm bảo số tiền vay được sử dụng đúng mục đích đã cam kết trong hợp đồng.

Xem thêm: Top 8 ngân hàng cho vay tín chấp uy tín, lãi suất tốt nhất

2.2. Phân loại theo số lần giải ngân

Giải ngân một lần được thực hiện khi toàn bộ số tiền vay được chuyển giao cho khách hàng hoặc bên thụ hưởng trong một giao dịch duy nhất. Hình thức này phù hợp với các khoản vay có mục đích rõ ràng và cần sử dụng vốn ngay lập tức như mua nhà, mua xe, thanh toán học phí hoặc chi phí y tế.

Ví dụ: anh A muốn mua một căn nhà trị giá 2 tỷ đồng, sau khi đóng trước 400 triệu đồng, anh cần vay ngân hàng 1,6 tỷ đồng. Sau khi thẩm định tài sản và khả năng tài chính, ngân hàng phê duyệt khoản vay và giải ngân toàn bộ 1,6 tỷ đồng vào tài khoản của chủ đầu tư hoặc người bán để hoàn tất giao dịch mua bán.

Xem thêm: Vay mua nhà VPBank: Lãi suất cạnh tranh - Duyệt vay cấp tốc

Giải ngân nhiều lần được áp dụng khi số tiền vay được phân bổ thành nhiều đợt, căn cứ vào tiến độ thực hiện dự án hoặc nhu cầu sử dụng vốn theo từng giai đoạn. Phương thức này đặc biệt phổ biến với các khoản vay doanh nghiệp, vay xây dựng nhà ở hoặc các dự án đầu tư dài hạn. Lợi ích của hình thức này là tối ưu hóa chi phí lãi vay vì khách hàng chỉ phải trả lãi trên số tiền đã giải ngân thực tế, đồng thời ngân hàng có thể giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn qua từng giai đoạn. Chẳng hạn, công ty B triển khai dự án xây dựng nhà máy với tổng vốn vay 50 tỷ đồng được giải ngân theo ba đợt: đợt 1 giải ngân 10 tỷ đồng để mua đất và san lấp mặt bằng; đợt 2 giải ngân 20 tỷ đồng để xây dựng phần thô của công trình; đợt 3 giải ngân 20 tỷ đồng để mua trang thiết bị và hoàn thiện nhà máy, đảm bảo nguồn vốn được sử dụng hiệu quả theo đúng tiến độ.

2.3. Phân loại theo tài sản đảm bảo

Giải ngân phong tỏa là hình thức số tiền vay được chuyển vào tài khoản của khách hàng nhưng bị tạm thời phong tỏa, không thể rút hoặc sử dụng ngay lập tức. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc khách hàng chưa hoàn tất các thủ tục pháp lý quan trọng như giao dịch mua bán tài sản, đăng ký sang tên quyền sở hữu tại cơ quan có thẩm quyền hoặc chưa cung cấp đầy đủ chứng từ chứng minh mục đích vay. Hình thức này giúp ngân hàng kiểm soát các rủi ro phát sinh, đảm bảo quyền lợi trong trường hợp giao dịch không được hoàn tất theo kế hoạch và tránh tình trạng khách hàng sử dụng vốn sai mục đích.

Hình thức giải ngân theo tài sản đảm bảo

Giải ngân không phong tỏa cho phép khách hàng toàn quyền chi phối và sử dụng số tiền giải ngân mà không bị hạn chế bởi ngân hàng. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là ngân hàng hoàn toàn buông lỏng quản lý. Tổ chức tín dụng vẫn thực hiện giám sát và xác minh mục đích sử dụng vốn thông qua việc yêu cầu khách hàng cung cấp chứng từ thanh toán, hóa đơn mua hàng hoặc các giấy tờ liên quan. Việc này đảm bảo khoản vay được sử dụng hợp pháp, đúng cam kết và giảm thiểu rủi ro tín dụng cho cả ngân hàng lẫn khách hàng.

Xem thêm: Vay thế chấp sổ đỏ/ sổ hồng: Điều kiện, thủ tục có khó?

3. Quy trình giải ngân của ngân hàng

Quy trình giải ngân được các ngân hàng thiết kế chặt chẽ nhằm đảm bảo tính minh bạch, tuân thủ quy định pháp luật và bảo vệ quyền lợi của cả hai bên. Việc thực hiện đúng quy trình không chỉ giúp ngân hàng kiểm soát rủi ro mà còn hỗ trợ khách hàng nhận được nguồn vốn nhanh chóng, tránh các sai sót gây chậm trễ.

Bước 1: Kiểm tra và hoàn tất hồ sơ vay

Chuyên viên tín dụng tiến hành rà soát tính đầy đủ và hợp lệ của toàn bộ hồ sơ vay, bao gồm hợp đồng tín dụng, giấy tờ chứng minh thu nhập, tài sản đảm bảo và các chứng từ pháp lý khác. Đội ngũ thẩm định xác minh tính chính xác của thông tin, đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng và giá trị tài sản thế chấp nếu có. Trong giai đoạn này, nếu phát hiện thiếu sót hoặc bất hợp lý, ngân hàng sẽ yêu cầu khách hàng bổ sung hoặc điều chỉnh hồ sơ để đảm bảo tính đầy đủ trước khi chuyển sang bước tiếp theo.

Bước 2: Phê duyệt khoản vay

Sau khi xác minh hoàn tất, hồ sơ được trình lên cấp có thẩm quyền để xem xét phê duyệt cuối cùng. Tùy thuộc vào hạn mức vay và chính sách của từng ngân hàng, quyết định phê duyệt có thể thuộc về trưởng phòng tín dụng, giám đốc chi nhánh hoặc hội đồng tín dụng. Các tiêu chí đánh giá bao gồm khả năng tài chính, lịch sử tín dụng, mục đích vay và tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản. Khi khoản vay được phê duyệt, hai bên tiến hành ký kết hợp đồng tín dụng với đầy đủ điều khoản về số tiền vay, lãi suất, kỳ hạn, phương thức trả nợ và các điều kiện cụ thể khác.

Sau khi xác minh hoàn tất, hồ sơ vay sẽ được các cấp có thẩm quyền phê duyệt

Xem thêm: Lãi suất cho vay ngân hàng mới nhất hiện nay

Bước 3: Thực hiện giải ngân

Khi tất cả các điều kiện tiên quyết được đáp ứng, ngân hàng tiến hành giải ngân theo một trong các phương thức đã thỏa thuận. Nếu giải ngân bằng chuyển khoản, số tiền sẽ được chuyển vào tài khoản của khách hàng hoặc trực tiếp thanh toán cho bên thụ hưởng như nhà cung cấp, chủ đầu tư bất động sản hay đơn vị thi công. Nếu giải ngân bằng tiền mặt, khách hàng đến quầy giao dịch để nhận tiền theo đúng thời gian đã hẹn. Ngân hàng sẽ cấp biên lai xác nhận và ghi nhận giao dịch vào hệ thống, đánh dấu thời điểm bắt đầu tính lãi suất và nghĩa vụ trả nợ chính thức có hiệu lực.

Xem thêm: Vay tiền thế chấp tài sản - Lợi ích, điều kiện, các hình thức vay thế chấp! |VPBank

4. Những câu hỏi thường gặp về giải ngân

4.1. Ngân hàng giải ngân trong thời gian bao lâu?

Thời gian giải ngân dao động từ vài ngày đến vài tuần, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như quy trình nội bộ của ngân hàng, loại hình khoản vay và tính phức tạp của hồ sơ. Các khoản vay tín chấp thường có thời gian giải ngân nhanh hơn so với vay thế chấp do không cần thẩm định tài sản đảm bảo. Đối với vay mua nhà, vay dự án, việc xác minh pháp lý tài sản, thẩm định giá trị và hoàn tất thủ tục đăng ký thế chấp có thể kéo dài thời gian. Ngoài ra, yếu tố thời điểm trong năm cũng ảnh hưởng: cuối năm hoặc đầu năm khi nhu cầu vay tăng cao, quy trình có thể mất nhiều thời gian hơn do khối lượng hồ sơ lớn. Một số ngân hàng hiện đại hóa quy trình với các khoản vay online, rút ngắn thời gian giải ngân xuống chỉ vài phút sau khi phê duyệt, đặc biệt với các sản phẩm vay tiêu dùng không có tài sản đảm bảo.

Thời gian giải ngân tùy thuộc vào nhiều yếu tố

4.2. Điều kiện để ngân hàng giải ngân sớm là gì?

Ngân hàng thực hiện giải ngân sớm khi khách hàng đáp ứng đầy đủ các điều kiện tiên quyết được quy định trong hợp đồng tín dụng.

Hồ sơ vay phải hoàn chỉnh với đầy đủ giấy tờ chứng minh mục đích vay, khả năng tài chính như bảng lương, sao kê tài khoản, báo cáo tài chính và tài sản đảm bảo hợp lệ nếu có.
Các thủ tục pháp lý liên quan phải được hoàn tất, bao gồm ký kết hợp đồng mua bán, hợp đồng thi công hoặc đăng ký thế chấp tài sản tại cơ quan có thẩm quyền.
Khách hàng cần có lịch sử tín dụng tốt, không nợ xấu và chứng minh nguồn thu nhập ổn định.
Cung cấp đầy đủ thông tin liên hệ, tài khoản nhận tiền và phối hợp tích cực với ngân hàng trong quá trình thẩm định cũng góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Xem thêm: Nợ xấu có vay thế chấp được không? Giải đáp thắc mắc

4.3. Cách ngân hàng giải ngân khoản vay?

Ngân hàng áp dụng ba phương thức chính để giải ngân khoản vay tùy theo thỏa thuận và mục đích sử dụng vốn.

Phương thức thứ nhất là giải ngân bằng tiền mặt, trong đó khách hàng đến trực tiếp quầy giao dịch để nhận tiền, phù hợp với các khoản vay nhỏ lẻ hoặc trong trường hợp khẩn cấp.

Phương thức thứ hai là chuyển khoản vào tài khoản cá nhân, ngân hàng chuyển toàn bộ số tiền vay vào tài khoản thanh toán của khách hàng, cho phép họ chủ động sử dụng theo nhu cầu.

Phương thức thứ ba là thanh toán trực tiếp cho bên thứ ba, trong đó ngân hàng chuyển tiền vào tài khoản của nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ hoặc chủ đầu tư được khách hàng chỉ định. Cách thức này đảm bảo số tiền vay được sử dụng đúng mục đích đã cam kết, giảm thiểu rủi ro cho cả ngân hàng và người vay.

4.4. Trường hợp nào ngân hàng từ chối giải ngân?

Ngân hàng từ chối giải ngân trong các tình huống khách hàng không đáp ứng đầy đủ các điều kiện được quy định trong hợp đồng tín dụng. Trường hợp phổ biến nhất là hồ sơ vay không minh bạch, thiếu các chứng từ quan trọng hoặc cung cấp thông tin sai lệch về thu nhập, tài sản. Khi tài sản đảm bảo không hợp pháp, đang có tranh chấp hoặc giá trị thẩm định thấp hơn yêu cầu, ngân hàng cũng sẽ không thực hiện giải ngân. Những khách hàng có lịch sử tín dụng xấu, đang nợ quá hạn ở các tổ chức tín dụng khác hoặc khả năng trả nợ không được đảm bảo sẽ bị từ chối. Ngoài ra, nếu phát hiện mục đích vay không phù hợp với quy định pháp luật, có dấu hiệu lừa đảo hoặc khách hàng không ký đầy đủ các văn bản pháp lý cần thiết, ngân hàng có quyền đình chỉ giải ngân để bảo vệ lợi ích của mình.

Những trường hợp ngân hàng từ chối giải ngân

Xem thêm: Nợ quá hạn là gì? Nguyên nhân và quy trình xử lý của ngân hàng

4.5. Phải làm gì nếu quá trình giải ngân bị chậm trễ?

Khi giải ngân bị chậm trễ so với thời gian dự kiến, khách hàng nên chủ động liên hệ trực tiếp với chuyên viên tín dụng phụ trách hoặc bộ phận chăm sóc khách hàng của ngân hàng để xác định nguyên nhân cụ thể. Nguyên nhân chậm trễ có thể xuất phát từ việc hồ sơ còn thiếu sót, cần bổ sung thêm giấy tờ chứng minh hoặc thông tin chưa được xác minh đầy đủ. Trong một số trường hợp, thủ tục pháp lý liên quan đến tài sản đảm bảo chưa hoàn tất, chẳng hạn như chưa có giấy chứng nhận quyền sở hữu, chưa đăng ký thế chấp hoặc tài sản đang trong quá trình thẩm định giá trị. Ngân hàng sẽ thông báo cụ thể những tài liệu cần bổ sung và hướng dẫn khách hàng hoàn thiện để đẩy nhanh tiến độ. Khách hàng cũng nên kiểm tra kỹ các điều kiện trong hợp đồng để đảm bảo mình đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, tránh để xảy ra chậm trễ không đáng có.

4.6. Lãi suất tính từ khi nào?

Lãi suất được tính từ thời điểm ngân hàng thực hiện giải ngân số tiền vay cho khách hàng, không phải từ ngày ký kết hợp đồng vay hoặc ngày hồ sơ được phê duyệt. Đây là quy định quan trọng giúp khách hàng tránh hiểu lầm về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả lãi.

Ví dụ: Nếu hợp đồng được ký vào ngày 1 tháng 1 nhưng ngân hàng giải ngân vào ngày 15 tháng 1, lãi suất sẽ bắt đầu tính từ ngày 15 tháng 1 chứ không phải từ ngày 1. Nguyên tắc này đảm bảo công bằng vì khách hàng chỉ phải trả lãi trên số tiền mà họ thực sự nhận được và có thể sử dụng. Đối với các khoản vay giải ngân nhiều lần, lãi suất sẽ được tính riêng cho từng đợt giải ngân, giúp khách hàng tối ưu chi phí lãi vay bằng cách chỉ phải trả lãi trên số tiền đã giải ngân thực tế, chứ không phải toàn bộ hạn mức được phê duyệt.