Tài khoản ký quỹ là gì? Đặc điểm và hình thức giao dịch

Trong các giao dịch tài chính hiện đại, tài khoản ký quỹ không chỉ đảm bảo nghĩa vụ thanh toán mà còn giảm thiểu rủi ro đáng kể. Vậy tài khoản ký quỹ là gì, nhà đầu tư nào nên sử dụng ký quỹ? Bài viết dưới đây, VPBank sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm và các hình thức giao dịch ký quỹ phổ biến.

1. Khái niệm ký quỹ. Tài khoản ký quỹ là gì?

Ký quỹ là một thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, thường được sử dụng trong các giao dịch cần sự đảm bảo về mặt tài chính hoặc pháp lý giữa các bên liên quan.

Theo khoản 1, Điều 330 của Bộ Luật Dân sự 2015, ký quỹ là việc một cá nhân hoặc tổ chức nộp một khoản tiền hoặc tài sản (kim khí quý, đá quý, giấy tờ có giá) vào tài khoản phong tỏa của tổ chức tín dụng. Điều này nhằm đảm bảo việc thực hiện một nghĩa vụ nào đó như thanh toán, vay vốn, thực hiện hợp đồng hay giao dịch chứng khoán. 

Khoản tiền ký quỹ này được ngân hàng phong tỏa và chỉ được sử dụng khi đáp ứng đúng mục đích ký quỹ đã cam kết. Nếu bên có nghĩa vụ không thực hiện hay không thực hiện đúng nghĩa vụ khi đến thời hạn thì bên nhận ký quỹ (ngân hàng, tổ chức tài chính) sẽ thanh toán tài sản ký quỹ cho bên có quyền.

Đồng thời, phía nhận ký quỹ sẽ dùng tài sản ký quỹ để thực hiện bồi thường cho bên có quyền trong trường hợp bên có quyền bị thiệt hại được gây ra bởi bên còn lại.

Vậy tài khoản ký quỹ là gì? Đây là tài khoản được ngân hàng mở và quản lý nhằm chứng minh năng lực tài chính của khách hàng trong các giao dịch có rủi ro cao như thương mại quốc tế, chứng khoán hay bất động sản.

Khi mở tài khoản này, khách hàng cần đặt cọc một khoản tiền hoặc tài sản. Khoản ký quỹ này được phong tỏa và chỉ được rút khi các điều kiện trong hợp đồng được thực hiện đầy đủ.

Tài khoản ký quỹ giúp tăng tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro trong giao dịch, vì ngân hàng sẽ là bên trung gian giữ khoản tiền ký quỹ cho đến khi nghĩa vụ của các bên được thực hiện đầy đủ. Tùy vào từng loại hình ký quỹ, tài khoản này có thể linh hoạt về thời hạn, mục đích sử dụng và phương thức giải tỏa.

Xem thêm: Bảo hiểm tiền gửi là gì? Quy định về bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

Tài khoản ký quỹ là gì?

2. Đặc điểm của giao dịch ký quỹ

Giao dịch ký quỹ (margin trading) là phương thức đầu tư mà nhà đầu tư được phép sử dụng vốn vay từ công ty chứng khoán để mua thêm cổ phiếu, thay vì chỉ dùng vốn tự có. Nhờ đó, nhà đầu tư có thể mở rộng quy mô đầu tư và gia tăng lợi nhuận tiềm năng khi thị trường diễn biến thuận lợi.

Thực chất, đây là hình thức sử dụng đòn bẩy tài chính: nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần giá trị giao dịch, phần còn lại được công ty chứng khoán tài trợ. Tỷ lệ ký quỹ được quy định cụ thể tùy theo từng mã cổ phiếu và chính sách của từng công ty.

Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội sinh lời cao là mức độ rủi ro lớn. Nếu thị trường giảm giá, khoản lỗ không chỉ tính trên phần vốn tự có mà còn bao gồm cả phần vay. Khi giá chứng khoán xuống dưới ngưỡng an toàn, nhà đầu tư sẽ bị yêu cầu nộp thêm tiền (call margin) hoặc buộc phải bán cổ phiếu để giảm thiểu thiệt hại.

Vì vậy, hiểu rõ cơ chế vận hành và đặc điểm của giao dịch ký quỹ là điều kiện bắt buộc để quản trị rủi ro và đầu tư hiệu quả trong môi trường biến động cao như thị trường chứng khoán.

Giao dịch ký quỹ là hình thức sử dụng đòn bẩy tài chính

Cùng tìm hiểu: Ngân hàng thương mại là gì? Đặc điểm, phân loại, chức năng

3. Những nhà đầu tư nào phù hợp với ký quỹ

Giao dịch ký quỹ hiện đang là công cụ tài chính phổ biến, tuy nhiên, không phải nhà đầu tư nào cũng phù hợp để sử dụng hình thức này. Bởi đi kèm với cơ hội sinh lời cao là mức độ rủi ro lớn nếu không kiểm soát tốt.

Vì vậy, ký quỹ sẽ phù hợp với nhà đầu tư có kiến thức, kinh nghiệm và khả năng kiểm soát rủi ro tốt. Đối với nhà đầu tư mới, cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tham gia để tránh rơi vào tình trạng thua lỗ do thiếu chuẩn bị và thiếu hiểu biết.

• Nhà đầu tư có kinh nghiệm: Hình thức giao dịch này đặc biệt phù hợp với những nhà đầu tư đã quen thuộc với thị trường chứng khoán, hiểu rõ cơ chế vận hành của tài khoản ký quỹ là gì và cách sử dụng đòn bẩy một cách hợp lý. Kinh nghiệm giúp họ đánh giá đúng xu hướng thị trường và đưa ra các quyết định mua bán nhanh chóng, hiệu quả.

• Kỹ năng phân tích và quản trị danh mục: Nhà đầu tư ký quỹ cần có khả năng phân tích cổ phiếu một cách chính xác, biết cách xây dựng danh mục đầu tư hợp lý, hạn chế tập trung rủi ro vào một mã cụ thể. Đồng thời, thường xuyên theo dõi biến động giá, thông tin doanh nghiệp và có phương án xử lý khi thị trường đi ngược kỳ vọng.

• Tâm lý vững vàng, kiểm soát rủi ro tốt: Áp lực tài chính khi giao dịch bằng đòn bẩy rất lớn. Vì vậy, những người có tâm lý đầu tư ổn định, không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc nhất thời và biết kiểm soát rủi ro sẽ là đối tượng phù hợp nhất với giao dịch ký quỹ.

Lưu ý: Việc sử dụng toàn bộ hạn mức ký quỹ (full-margin) đối với cổ phiếu chưa có tín hiệu tăng trưởng rõ ràng thường khiến nhà đầu tư đối mặt với mức lỗ nghiêm trọng khi thị trường biến động.

Do vậy, trước khi sử dụng tài khoản ký quỹ, nhà đầu tư nên thiết lập chiến lược đầu tư chi tiết, bao gồm điểm mua - điểm bán, tỷ lệ phân bổ vốn và mức cắt lỗ hợp lý. Việc giải ngân theo từng phần và hạn chế dùng toàn bộ hạn mức giúp giảm thiểu thiệt hại khi thị trường không như kỳ vọng.

Nhà đầu tư cần có kinh nghiệm, có kỹ năng phân tích và quản trị danh mục khi sử dụng ký quỹ

4. Các hình thức giao dịch ký quỹ

Hiện nay, có hai hình thức giao dịch ký quỹ chính là: mua ký quỹ (long position) và bán ký quỹ (short position). Tuy nhiên, không phải hình thức nào cũng được áp dụng tại thị trường Việt Nam.

Mua ký quỹ (Long position)

Đây là hình thức giao dịch ký quỹ phổ biến và được chấp thuận tại Việt Nam. Trong giao dịch này, nhà đầu tư vay tiền từ công ty chứng khoán để mua thêm cổ phiếu mà họ đánh giá có tiềm năng tăng giá. Phần vốn vay được chuyển vào tài khoản ký quỹ và nhà đầu tư có trách nhiệm thanh toán khoản vay cùng với lãi suất và các chi phí phát sinh theo quy định.

Ưu điểm của hình thức này là giúp nhà đầu tư khuếch đại khả năng sinh lời nếu cổ phiếu tăng giá. Tuy nhiên, nếu thị trường biến động ngược chiều, mức độ thua lỗ cũng lớn hơn do áp lực hoàn trả cả vốn lẫn lãi.

Bán ký quỹ (Short position)

Trái ngược với mua ký quỹ, hình thức bán ký quỹ là khi nhà đầu tư vay chứng khoán từ công ty chứng khoán để bán ra thị trường với kỳ vọng giá sẽ giảm. Sau đó, họ sẽ mua lại chứng khoán với giá thấp hơn để trả lại số lượng đã vay và hưởng phần chênh lệch.

Tuy nhiên, hiện tại bán khống (short selling) chưa được pháp lý công nhận và áp dụng trong hệ thống giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Vì vậy, nhà đầu tư trong nước chỉ có thể tham gia giao dịch ký quỹ theo chiều mua.

Điều quan trọng khi sử dụng tài khoản ký quỹ là hiểu rõ từng hình thức giao dịch, cơ chế vận hành và các nghĩa vụ tài chính đi kèm. Việc đầu tư có trách nhiệm và đúng giới hạn rủi ro giúp nhà đầu tư khai thác hiệu quả công cụ tài chính này.

Hai hình thức giao dịch ký quỹ được sử dụng phổ biến 

Xem thêm: Lãi suất điều hành là gì? Những điều cần biết về lãi suất điều hành

5. Những dịch vụ ký quỹ phổ biến hiện nay

Có 03 dịch vụ ký quỹ phổ biến và được sử dụng nhiều là: ký quỹ bảo lãnh, L/C và vào mục kinh doanh. Doanh nghiệp và tổ chức lựa chọn hình thức ký quỹ phù hợp với đặc thù ngành nghề và mục đích giao dịch. 

5.1. Ký quỹ bảo lãnh

Đây là hình thức ký quỹ mà khách hàng nộp khoản tiền vào tài khoản ký quỹ, nhằm đảm bảo cho ngân hàng thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh khi bên được bảo lãnh không thực hiện đúng cam kết trong hợp đồng.

Trong giao dịch này, ngân hàng không trực tiếp đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ hợp đồng, mà chỉ cam kết chi trả khoản đền bù cho bên thụ hưởng trong trường hợp có vi phạm từ phía đối tác. Hình thức này thường được áp dụng trong các dự án xây dựng, đấu thầu hoặc cung ứng dịch vụ có yếu tố ràng buộc pháp lý cao.

5.2. Ký quỹ L/C

L/C là một trong những hình thức giao dịch ký quỹ phổ biến trong hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt dành cho các hợp đồng mua bán quốc tế. Theo đó, ngân hàng mở một thư tín dụng (Letter of Credit) theo đề nghị của bên mua, với cam kết thanh toán cho bên bán khi họ cung cấp đầy đủ bộ chứng từ hợp lệ theo quy định.

Việc ký quỹ L/C đòi hỏi người mua phải nộp trước khoản tiền vào tài khoản ký quỹ, như cách để đảm bảo khả năng thanh toán và tạo niềm tin trong giao dịch xuyên biên giới.

Đây là hình thức đặc biệt quan trọng trong thương mại quốc tế, giúp hai bên mua – bán giảm thiểu rủi ro thanh toán và nâng cao hiệu quả giao dịch.

5.3. Ký quỹ vào mục kinh doanh

Một số ngành nghề kinh doanh khác cũng yêu cầu doanh nghiệp phải có khoản tiền được ký quỹ để đảm bảo duy trì hoạt động và tuân thủ quy định pháp luật. Các lĩnh vực như bất động sản, du lịch, chứng khoán, hay dịch vụ việc làm,… thường yêu cầu tổ chức phải ký quỹ trước khi được cấp phép kinh doanh.

Khoản tiền này được ngân hàng phong tỏa trong suốt quá trình hoạt động để đảm bảo khả năng tài chính và tính ổn định của doanh nghiệp. Đây cũng là cơ sở để cơ quan quản lý nhà nước giám sát và xử lý trong trường hợp doanh nghiệp không thực hiện đúng nghĩa vụ với khách hàng hoặc đối tác.

Lựa chọn hình thức ký quỹ phù hợp với ngành nghề và mục đích giao dịch

Có thể bạn quan tâm: 

• Vay tín chấp theo lương ngân hàng nào lãi suất thấp nhất 2025?

• Lãi suất cho vay ngân hàng mới nhất hiện nay 

• 6 cách tra cứu số tài khoản ngân hàng VPBank miễn phí - an toàn nhất

Như vậy, bài viết này đã giúp bạn đọc hiểu rõ tài khoản ký quỹ là gì, các đặc điểm của giao dịch ký quỹ và những hình thức giao dịch phổ biến. Việc sử dụng tài khoản ký quỹ cần đi kèm với sự hiểu biết, chiến lược rõ ràng và khả năng quản trị rủi ro.

Nếu bạn đang tìm kiếm một đối tác tài chính uy tín để mở và quản lý tài khoản ký quỹ, VPBank là ngân hàng hàng đầu cung cấp đa dạng các dịch vụ ký quỹ, hỗ trợ doanh nghiệp và nhà đầu tư tối ưu nguồn vốn và thực hiện giao dịch an toàn. 

Để biết thêm thông tin chi tiết về tài khoản ký quỹ, vui lòng liên hệ hotline 1900.54.54.15 để được hỗ trợ.