Lệnh IPO là gì? Những điều cần lưu ý khi tiến hành IPO

Kiến thức chung

20/08/2025

IPO là gì và lý do các doanh nghiệp lớn lựa chọn IPO để phát triển việc kinh doanh vượt bậc? Trong bài viết này, VPBank sẽ cùng bạn phân tích chi tiết IPO là gì, những điều kiện và quy trình cần thiết, cũng như các lưu ý quan trọng để doanh nghiệp chuẩn bị IPO thành công, đảm bảo phát triển bền vững và minh bạch sau khi niêm yết.

1. IPO là gì?

IPO (Initial Public Offering) hay còn gọi là phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng. Đây là hoạt động khi một công ty chào bán cổ phiếu lần đầu tiên trên thị trường chứng khoán. Trước khi IPO, công ty thường thuộc sở hữu tư nhân hoặc của các nhà đầu tư tổ chức.

Khi thực hiện IPO, cổ phiếu được niêm yết và giao dịch công khai trên sàn chứng khoán. Từ đó, công ty trở thành công ty đại chúng, có thể huy động vốn rộng rãi, tăng uy tín thương hiệu và mở rộng hoạt động kinh doanh trong dài hạn.

Như vậy có thể hiểu, IPO là bước chuyển từ công ty tư nhân sang công ty đại chúng bằng cách bán cổ phần cho nhà đầu tư trên sàn chứng khoán.

Xem thêm: Lãi suất huy động là gì? Trần lãi suất huy động là gì?

IPO là gì?

2. Mục đích tiến hành IPO là gì?

IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) đem đến nhiều mục đích quan trọng cho doanh nghiệp như huy động vốn đầu tư, nâng cao hiệu quả kinh doanh cũng như quảng bá và xây dựng văn hóa tốt hơn.

2.1. Huy động vốn

Mục đích quan trọng nhất của IPO là giúp doanh nghiệp huy động vốn từ công chúng thông qua việc phát hành cổ phiếu lần đầu tiên trên thị trường chứng khoán. Số vốn này được sử dụng để mở rộng sản xuất kinh doanh, đầu tư nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, mua sắm tài sản, hoặc thanh toán các khoản nợ.

Việc huy động vốn từ nhiều nhà đầu tư khác nhau giúp doanh nghiệp có nguồn vốn lớn hơn và chi phí vốn cũng hợp lý hơn so với việc chỉ dựa vào cổ đông lớn hoặc vay ngân hàng.

Vì vậy, IPO được xem là công cụ huy động vốn hiệu quả và lâu dài cho chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

2.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động

Sau khi trở thành công ty đại chúng, doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về minh bạch tài chính, công bố thông tin và quản trị doanh nghiệp. Chính điều này thúc đẩy doanh nghiệp vận hành bài bản, chuyên nghiệp hơn, xây dựng các kế hoạch kinh doanh rõ ràng và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Nhờ vậy, giá trị doanh nghiệp và uy tín trên thị trường cũng tăng lên, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

IPO giúp doanh nghiệp có thể nâng cao hiệu quả kinh doanh

Xem thêm: Mở tài khoản doanh nghiệp online chỉ 5 phút

2.3. Quảng bá

IPO còn giúp doanh nghiệp quảng bá thương hiệu rộng rãi trên thị trường. Khi cổ phiếu được niêm yết, thông tin về doanh nghiệp xuất hiện nhiều hơn trên các kênh truyền thông tài chính, từ đó nâng cao hình ảnh và uy tín thương hiệu.

Điều này giúp tạo dựng niềm tin với khách hàng, đối tác, nhà cung cấp và cộng đồng đầu tư, mở ra nhiều cơ hội hợp tác, phát triển kinh doanh mới và gia tăng thị phần.

2.4. Xây dựng văn hóa

Việc IPO cũng góp phần xây dựng văn hóa doanh nghiệp chuyên nghiệp, có trách nhiệm và định hướng phát triển bền vững. Để thu hút nhà đầu tư, doanh nghiệp buộc phải có kế hoạch phát triển cụ thể, môi trường làm việc tích cực, rõ ràng về quyền lợi, từ đó nâng cao sự gắn kết và tinh thần làm việc của nhân viên, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài.

Xem thêm: Tín phiếu là gì? Phân biệt tín phiếu, trái phiếu và cổ phiếu

3. Những điểm cần lưu ý khi IPO

IPO không chỉ đơn thuần là quá trình huy động vốn mà còn đòi hỏi doanh nghiệp thực hiện việc quản trị khắt khe, hiệu quả và tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật để đảm bảo thành công bền vững sau khi lên sàn chứng khoán.

3.1. Quản trị khắt khe

Khi chuẩn bị IPO, doanh nghiệp cần thực hiện quản trị một cách khắt khe và nghiêm túc ở mọi khía cạnh, đặc biệt về tài chính và pháp lý. Điều này bao gồm việc chuẩn bị đầy đủ các báo cáo tài chính đã được kiểm toán minh bạch, hoàn thiện hồ sơ pháp lý, thỏa thuận vốn, cũng như xây dựng kế hoạch kinh doanh rõ ràng.

Quản trị khắt khe vừa có thể đảm bảo IPO diễn ra thành công vừa giúp công ty duy trì hoạt động ổn định và uy tín sau khi cổ phiếu được niêm yết.

Xem thêm: Thanh khoản là gì? Ý nghĩa và cách tính thanh khoản

3.2. Quản trị hiệu quả

Bên cạnh sự khắt khe, doanh nghiệp cần đảm bảo hoạt động quản trị hiệu quả và có khả năng tăng trưởng bền vững trong dài hạn. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp cần:

Xác định rõ mục tiêu tài chính dài hạn.
Đánh giá và kiểm soát rủi ro kinh doanh.
Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với từng giai đoạn.

Quản trị hiệu quả giúp doanh nghiệp duy trì niềm tin của nhà đầu tư sau IPO, đồng thời nâng cao giá trị cổ phiếu trên thị trường.

3.3. Tuân thủ quy định

Một trong những lưu ý quan trọng nhất khi IPO là doanh nghiệp phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về phát hành cổ phiếu và hoạt động của công ty đại chúng. Điều này bao gồm:

Việc công khai, minh bạch thông tin tài chính và hoạt động kinh doanh.
Thực hiện báo cáo định kỳ theo quy định của sàn giao dịch và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Việc đảm bảo các điều kiện về vốn điều lệ, tỷ lệ cổ đông.
Tuân thủ quy định về cam kết giữ cổ phần của cổ đông lớn.

Khi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp lý giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, nâng cao uy tín và tạo sự tin tưởng vững chắc cho nhà đầu tư.

Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định của nhà nước khi IPO

Xem thêm: Chứng chỉ quỹ là gì? Đầu tư như thế nào để đảm bảo an toàn

4. Điều kiện để doanh nghiệp thực hiện IPO

Để được phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) tại Việt Nam, doanh nghiệp cần đáp ứng các điều kiện theo Luật Chứng khoán 2019 và các văn bản pháp luật liên quan, cụ thể sau đây:

Vốn điều lệ tối thiểu: Có vốn điều lệ đã góp ít nhất 30 tỷ đồng theo giá trị ghi sổ tại thời điểm đăng ký IPO.
Kết quả kinh doanh:

Phải có lãi trong 2 năm liên tiếp trước năm đăng ký IPO, không có lỗ lũy kế tính đến thời điểm đăng ký.
Để được niêm yết, doanh nghiệp cần đạt tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) tối thiểu 5% trong năm liền trước.

Phương án phát hành và sử dụng vốn: Xây dựng phương án phát hành cổ phiếu và phương án sử dụng vốn thu được, được Đại hội đồng cổ đông thông qua.
Tỷ lệ cổ phiếu chào bán công khai:

Ít nhất 15% cổ phiếu có quyền biểu quyết phải bán cho tối thiểu 100 nhà đầu tư không phải cổ đông lớn.
Trường hợp vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên, tỷ lệ này giảm còn 10%.

Cam kết của cổ đông lớn: Các cổ đông lớn phải cam kết nắm giữ ít nhất 20% vốn điều lệ trong tối thiểu 1 năm kể từ ngày kết thúc IPO.
Tuân thủ pháp luật: Doanh nghiệp không được thuộc trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xóa án tích về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế.
Tư vấn và hồ sơ đăng ký:

Phải có công ty chứng khoán tư vấn hồ sơ IPO, trừ khi doanh nghiệp là công ty chứng khoán.
Mở tài khoản phong tỏa để nhận tiền mua cổ phiếu trong đợt IPO.

Cam kết niêm yết hoặc đăng ký giao dịch: Doanh nghiệp phải cam kết và thực hiện niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn chứng khoán sau IPO.

Việc đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên giúp doanh nghiệp đảm bảo quá trình IPO diễn ra minh bạch, thuận lợi, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để phát triển bền vững trong dài hạn.

Doanh nghiệp phải đáp ứng đủ điều kiện mới được tiến hành IPO

5. Quy trình tiến hành IPO

Quy trình tiến hành IPO cần được thực hiện chặt chẽ, mỗi bước yêu cầu doanh nghiệp thực hiện đúng pháp luật và đảm bảo tính minh bạch để đạt được thành công bền vững.

Bước 1: Thông qua kế hoạch IPO

Doanh nghiệp tổ chức họp Đại hội đồng cổ đông để lấy ý kiến và thông qua kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng. Kế hoạch cần làm rõ mục tiêu huy động vốn, số lượng cổ phiếu dự kiến phát hành, giá chào bán, đối tượng chào bán và phương án sử dụng vốn thu được.

Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ IPO

Sau khi được phê duyệt, doanh nghiệp thành lập Ban Chuẩn bị IPO để soạn thảo hồ sơ đăng ký, bao gồm:

Giấy đăng ký chào bán cổ phiếu
Bản cáo bạch chi tiết
Báo cáo tài chính kiểm toán
Điều lệ công ty
Quyết định của Đại hội đồng cổ đông
Hợp đồng với công ty tư vấn và các tài liệu pháp lý liên quan

Bước 3: Làm việc với đơn vị tư vấn

Doanh nghiệp hợp tác với công ty chứng khoán, tổ chức kiểm toán và đơn vị tư vấn pháp lý để thực hiện:

Định giá cổ phiếu
Hoàn thiện hồ sơ pháp lý
Xây dựng phương án phát hành và sử dụng vốn hiệu quả

Bước 4: Nộp hồ sơ lên UBCKNN

Doanh nghiệp gửi hồ sơ đăng ký IPO đến Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) để kiểm tra tính hợp lệ và hợp pháp. Thời gian xem xét hồ sơ tối đa 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Nếu hồ sơ không đạt yêu cầu, UBCKNN sẽ phản hồi và nêu rõ lý do từ chối bằng văn bản.

Bước 5: Nhận giấy chứng nhận đăng ký chào bán

Khi hồ sơ được phê duyệt, UBCKNN sẽ cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng, cho phép doanh nghiệp triển khai kế hoạch IPO.

Bước 6: Công bố thông tin đợt IPO

Doanh nghiệp phải công bố công khai các thông tin về đợt phát hành như:

Bản cáo bạch chi tiết
Thời gian phát hành
Số lượng cổ phiếu
Các thông tin quan trọng khác

Bước 7: Tiến hành chào bán cổ phiếu

Doanh nghiệp thực hiện phát hành cổ phiếu ra thị trường, tiếp nhận đơn đặt mua và thu tiền mua cổ phiếu từ nhà đầu tư theo kế hoạch đã đăng ký.

Bước 8: Niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán

Sau khi phát hành thành công, doanh nghiệp đăng ký niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán để cổ phiếu được giao dịch công khai.

Bước 9: Tuân thủ quy định sau IPO

Doanh nghiệp cần đảm bảo: