Cổ phiếu là gì? Khái niệm, vai trò và cách đầu tư hiệu quả

Trang chủ

Bí kíp & Chia sẻ

Kiến thức chung

09/09/2025

Cổ phiếu là thuật ngữ quen thuộc khi nhắc đến thị trường chứng khoán, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ bản chất và cách thức hoạt động của nó. Nếu bạn đang muốn tìm một kênh đầu tư giúp gia tăng tài sản theo thời gian thì cổ phiếu là lựa chọn đáng để cân nhắc. Vậy cổ phiếu là gì, có vai trò như thế nào trong nền kinh tế và làm sao để đầu tư hiệu quả? Cùng VPBank tìm hiểu kiến thức chi tiết trong bài viết này.

1. Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu là một loại chứng khoán thể hiện phần sở hữu của nhà đầu tư trong một công ty. Cổ phiếu có thể được phát hành dưới dạng chứng chỉ hoặc ghi sổ điện tử. Người sở hữu cổ phiếu được gọi là cổ đông đồng thời cũng là một phần chủ sở hữu của doanh nghiệp phát hành cổ phiếu và có quyền hưởng lợi từ hoạt động kinh doanh của công ty.

Hiểu rõ cổ phiếu là gì

Xem thêm: Danh mục đầu tư là gì? Nguyên tắc đa dạng, tối ưu nhất

2. Các loại cổ phiếu phổ biến trên thị trường

Các loại cổ phiếu phổ biến trên thị trường hiện nay bao gồm:

Cổ phiếu thường

Những người sở hữu cổ phiếu thường (common stock) có thể tận hưởng các quyền lợi sau:

Có thể tự do chuyển nhượng cũng như mua bán cổ phiếu.

Tham gia bỏ phiếu và đóng góp ý kiến tại các cuộc họp Đại hội cổ đông.

Nhận cổ tức dựa trên kết quả hoạt động kinh doanh và tỷ lệ sở hữu cổ phần.

Các loại cổ phiếu thông dụng trên thị trường

Cổ phiếu ưu đãi

Người sở hữu cổ phiếu ưu đãi (preferred stock) sẽ nhận được các quyền lợi như:

Cổ tức ổn định và cố định, giúp đảm bảo nguồn thu nhập từ khoản đầu tư.

Quyền ưu tiên nhận cổ tức trước cổ đông sở hữu cổ phiếu thường.

Được ưu tiên nhận lại vốn khi công ty giải thể hoặc phá sản.

Tuy nhiên, họ thường không có quyền tham gia vào các cuộc bầu cử hay bỏ phiếu trong các vấn đề nội bộ của công ty.

Xem thêm: Lãi suất cố định là gì? Ưu và nhược điểm của lãi suất cố định

3. Vai trò của cổ phiếu tại các ngân hàng

Nếu hiểu cổ phiếu là gì, mọi người cũng biết cổ phiếu đóng vai trò quan trọng trong hoạt động và phát triển của các ngân hàng. Cụ thể:

Huy động vốn: Phát hành cổ phiếu là kênh quan trọng giúp ngân hàng tăng vốn chủ sở hữu để mở rộng hoạt động tín dụng, đầu tư hạ tầng công nghệ và nâng cao năng lực tài chính.

Tăng cường minh bạch: Là công ty đại chúng, ngân hàng niêm yết cổ phiếu buộc phải tuân thủ các chuẩn mực công bố thông tin và quản trị, từ đó nâng cao uy tín và niềm tin với nhà đầu tư.

Tạo giá trị cho cổ đông: Giá cổ phiếu phản ánh kỳ vọng của thị trường về kết quả kinh doanh của ngân hàng. Khi hoạt động hiệu quả, cổ phiếu tăng giá và cổ đông được hưởng lợi thông qua cổ tức hoặc lãi vốn.

Công cụ điều hành chính sách tiền tệ: Diễn biến cổ phiếu ngân hàng còn là chỉ báo quan trọng đối với nhà điều hành trong việc đánh giá sức khỏe hệ thống tài chính, từ đó đưa ra chính sách phù hợp.

Vai trò và hoạt động của cổ phiếu tại các ngân hàng

Xem thêm: Tín phiếu là gì? Phân biệt tín phiếu, trái phiếu, cổ phiếu

4. Quy trình phát hành và giao dịch cổ phiếu đúng chuẩn

Phát hành cổ phiếu là bước đầu tiên để một doanh nghiệp huy động vốn từ thị trường chứng khoán. Trước khi phát hành, doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch phát hành chi tiết, xác định số lượng cổ phiếu và mức giá dự kiến.

Sau đó, doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ và nộp lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để xin cấp phép. Nếu được chấp thuận, cổ phiếu sẽ được đăng ký tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSDC) và tiến hành niêm yết tại sàn giao dịch như HOSE hoặc HNX. Khi hoàn tất, cổ phiếu sẽ chính thức được phân phối ra thị trường thông qua các công ty chứng khoán hoặc hình thức đấu giá công khai.

Xem thêm: Đầu tư tài chính là gì? Các hình thức đầu tư tài chính

Quy trình hoạt động và cách mua cổ phiếu cơ bản

Giao dịch cổ phiếu diễn ra sau khi cổ phiếu đã niêm yết. Nhà đầu tư cá nhân hoặc tổ chức cần mở tài khoản tại một công ty chứng khoán để tham gia mua bán. Việc giao dịch được thực hiện qua các nền tảng trực tuyến, với lệnh mua – bán được khớp theo nguyên tắc thị trường.

Sau khi lệnh được khớp, cổ phiếu sẽ được chuyển nhượng và tiền sẽ được thanh toán qua hệ thống thanh toán bù trừ. Thông thường, quá trình này hoàn tất trong vòng 1–2 ngày làm việc (T+1 hoặc T+2), tùy theo quy định hiện hành.

5. Lợi ích và rủi ro cơ bản khi đầu tư vào cổ phiếu

Ngoài hiểu khái niệm cổ phiếu là gì thì mọi người cần nắm được ưu nhược điểm của chúng như sau:

5.1. Lợi ích

Tăng trưởng tài sản: Cổ phiếu có tiềm năng tăng giá theo thời gian, giúp nhà đầu tư gia tăng giá trị tài sản.

Cổ tức định kỳ: Nhiều doanh nghiệp chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu cho cổ đông, tạo nguồn thu nhập thụ động.

Tính thanh khoản cao: Nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán vào bất kỳ thời điểm nào trong giờ giao dịch.

Tham gia vào sự phát triển của doanh nghiệp: Người sở hữu cổ phiếu có thể tham gia biểu quyết và định hướng công ty (nếu là cổ phiếu thường).

Lợi ích khi chọn mua cổ phiếu cơ bản

5.2. Rủi ro

Biến động giá: Giá cổ phiếu có thể giảm mạnh do biến động thị trường khiến nhà đầu tư thua lỗ.

Rủi ro doanh nghiệp: Hoạt động kinh doanh kém hiệu quả hoặc gặp sự cố có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.

Rủi ro thị trường: Tác động từ chính sách vĩ mô, lạm phát, lãi suất hoặc khủng hoảng kinh tế đều ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán nói chung.

Rủi ro thanh khoản: Một số cổ phiếu có khối lượng giao dịch thấp khiến nhà đầu tư khó thoát lệnh khi cần bán.

6. Tiêu chí chọn cổ phiếu tốt, đầu tư dài hạn

Để có thể lựa chọn cổ phiếu tốt, ngoài việc hiểu rõ bản chất cổ phiếu là gì thì mọi người cần lưu ý một số tiêu chí sau:

Doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc: Ưu tiên các công ty có lợi nhuận ổn định, nợ thấp và dòng tiền dương.

Ngành nghề tăng trưởng: Chọn các ngành có tiềm năng phát triển dài hạn như công nghệ, y tế, tiêu dùng thiết yếu, hạ tầng...

Ban lãnh đạo uy tín: Ban điều hành có tầm nhìn dài hạn, quản trị minh bạch và giàu kinh nghiệm sẽ tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Chính sách cổ tức ổn định: Doanh nghiệp trả cổ tức đều đặn là dấu hiệu cho thấy hoạt động kinh doanh ổn định.
Định giá hợp lý: Cổ phiếu nên được mua ở mức giá phù hợp với giá trị thực tế, dựa trên các chỉ số như P/E, P/B, ROE...

Khả năng duy trì lợi thế cạnh tranh: Những công ty có thương hiệu mạnh, mạng lưới phân phối rộng hoặc công nghệ độc quyền sẽ có cơ hội phát triển bền vững.

Chỉ tiêu chính để bạn chọn cổ phiếu chất lượng